AI explodeert in stilte
Op de werkvloer neemt het gebruik van AI razendsnel toe — ook onder de radar. Volgens onderzoek van Microsoft en LinkedIn (2024) houdt meer dan de helft van de gebruikers hun AI-gebruik bewust stil. De reden? Onzekerheid. Over wat de gevolgen zijn voor hun eigen functie, wat wel en niet mag en hoe het past binnen bestaande processen. Het resultaat is een sfeer van zelfredzaamheid. Bijna 80% van de intensieve AI-gebruikers werkt met zelfgekozen tools, ver buiten het zicht van hun leidinggevenden. Bring Your Own AI (BYOAI) is het nieuwe normaal. Maar juist deze vorm van shadow IT leidt nu tot een versnipperd en onveilig AI-landschap.
Geen strategie? Dan ben je kwetsbaar
Aan de andere kant van het spectrum staan organisaties, vaak zonder duidelijke strategie. Welke AI-tools zijn toegestaan? Hoe wordt data beschermd? Wat verstaan we onder verantwoord gebruik? Bij gebrek aan dergelijke richtlijnen ontstaan ad-hoc praktijken. De ene afdeling experimenteert enthousiast met AI, terwijl de andere afwachtend blijft. Vooral wanneer AI wordt toegepast in het primaire proces, waar consistentie en controle cruciaal zijn, lopen organisaties zonder kaders aanzienlijke risico’s. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan richting. Cybersecurity en dataprivacy zijn de grootste zorgen van leiders van nu. En precies deze thema’s komen onder druk te staan wanneer een helder en gedragen AI-beleid ontbreekt.
Leiderschap blijft achter, medewerkers lopen voorop
De werkelijke bottleneck? Een mismatch tussen adoptie en aansturing. Medewerkers lopen vaak voor op het beleid. Niet omdat ze graag regels omzeilen, maar omdat die er simpelweg nog niet zijn. Zonder beleid weten medewerkers niet waar ze aan toe zijn. Zonder openheid weten managers niet wat er op de werkvloer gebeurt. En zonder richting ontstaat er een grijs gebied waar innovatie niet wordt gestuurd, maar gewoon gebeurt. Dat is risicovol.
De realiteit is dat AI allang onderdeel is van ons werk. Is het niet vanuit strategie, dan wel vanuit nieuwsgierigheid of noodzaak. En de kloof tussen de achterblijvers en de koplopers wordt snel groter. Volgens Microsoft en LinkedIn (2024) vind je de echte AI power users in bedrijven waar leiders niet langs de zijlijn staan, maar actief meedoen. Waar verandering wordt aangemoedigd en medewerkers op maat worden opgeleid. Daar wordt AI niet stiekem gebruikt, maar juist bewust en strategisch ingezet.
AI vraagt om richting, niet restrictie
Wil je structuur aanbrengen in het gebruik van AI op de werkvloer? Deze vijf stappen zijn belangrijk:
- Maak AI bespreekbaar. Stimuleer open gesprekken over de tools die medewerkers gebruiken en waarom. Openheid is de eerste stap naar veiligheid.
- Stel werkbare richtlijnen op. Geen uitgebreide beleidsdocumenten, maar praktische uitgangspunten. Begin klein. Wat mag wel, wat niet?
- Bied veilige alternatieven. Verminder shadow IT en BYOAI. Bied betrouwbare AI-oplossingen die passen binnen de kaders van IT en security.
- Investeer in AI-vaardigheden. Zorg voor training die verder gaat dan de techniek. Focus ook op ethisch en strategisch AI-gebruik en creatief denken.
- Erken informeel gebruik. Zie informeel gebruik niet als bedreiging, maar als een startpunt voor innovatie. Medewerkers die AI al vroeg hebben omarmd zijn pioniers, betrek ze bij je strategie.
Tot slot: niet afremmen, maar afstemmen
AI is er al. Medewerkers gebruiken het. Klanten verwachten het. Maar zonder visie, beleid en leiderschap blijft het potentieel onderbenut en nemen de risico’s toe. Wat kun je doen? In plaats van willen controleren wat je niet ziet, maak zichtbaar wat er al gebeurt en stuur daar actief op.
Hoe open is jouw organisatie over AI? En wie neemt het voortouw?
Hongerig naar meer data gerelateerde content? Schrijf je in!
